ALMA en de jonge ster

Foto: ALMA/ESO/NAOJ/NRAO

De ALMA, de Atacama Large Millimeter Array, begint stilaan op volle toeren te draaien. Deze reeks schotelantennes, op de onherbergzame hoogvlakte van Chainantor in Chili, kan zeer koude objecten waarnemen in millimeterstraling. Het is een huzarenstukje: de straling van de verschillende schotels, die tot 15 km van elkaar staan, wordt tot een fractie van een millimeter met elkaar gecombineerd, tot één beeld ontstaat dat door alle antennes gecombineerd
is opgenomen.
Onlangs toonde de ESO een van de eerste resultaten van de ALMA in zijn volledige configuratie, dus met zijn volledig oplossend vermogen (zie hiernaast). We zien een schijf van koud stof en gas rondom de ster HL Tauri, een jonge ster die op 450 lichtjaar van ons af staat. In de gasschijf bevinden zich verschillende hiaten, ringen waar er geen (of veel minder) stof en gas zit. In die donkere ringen draaien wellicht planeten rond, die we op het beeld niet kunnen zien.
Eigenlijk is het verwonderlijk dat deze jonge ster - niet meer dan één miljoen jaar oud - zo'n grote schijf van stof en gas rondom zich heeft verzameld. Het wijst er op dat de vorming van planeten, uit dergelijke stofschijven, zeer snel moet gaan - sneller dan we tot nu dachten. 
De foto heeft een oplossend vermogen van 35 duizendsten van een boogseconde. Dat is dertig keer beter dan een goede amateursterrenkijker. De opname toont aan dat we van ALMA nog veel mogen verwachten, vooral op gebied van koude wolken en de vorming van sterren en planeten.